Η συγγραφέας Τζέιν Όστεν

Αγγλίδα συγγραφέας, μοναδική μυθιστοριογράφος, συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων λογοτεχνών σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ τα βιβλία της διαβάζονται, με μεγάλη ζήτηση, έως και τις μέρες μας.

Εκείνη την εποχή

Γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1775. Έζησε την περίοδο όπου η Μεγάλη Βρετανία (έχοντας ενωθεί ήδη με τη Σκωτία), έχει εξασφαλίσει την κυριαρχία των θαλασσών, κατ’ επέκταση των ανακαλύψεων και του εμπορίου κι έχει κατακτήσει μεγάλα και πλούσια εδάφη στην Ινδία και την Αμερική. Η Βρετανική Αυτοκρατορία είναι εδώ. H Βιομηχανική Επανάσταση στο μεταξύ είναι σε εξέλιξη, προκαλώντας ραγδαίες μεταβολές και ανακατατάξεις στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Η δομή και η οικονομία της κοινωνίας αλλάζουν προς όφελος των Αστών. Οι γυναίκες, την περίοδο εκείνη, συνέχιζαν να είναι οι αφανείς ήρωες μιας βρετανικής κοινωνίας γεμάτης προκαταλήψεις και συντηρητισμό.

Ημερολόγιο

Δεκέμβριος 1775: Γεννιέται η Τζέιν Όστεν. Ήταν μέλος πολύτεκνης οικογένειας, είχε επτά αδέρφια. Ο πατέρας της ήταν εφημέριος στο πρεσβυτέριο του Στίβεντον, στο Χάμσαϊρ, ο οποίος συμπλήρωνε το εισόδημά του με αγροτικές εργασίες.

1782 – 1785: Αν και η οικογένεια της Τζέιν θέλησε να σπουδάσει όλα της τα παιδιά, τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια, δεν τα πήγε και πολύ καλά λόγω των κακών οικονομικών της.

Οι σπουδές της Τζέιν και της αδερφής της δεν ολοκληρώθηκαν λόγω της οικονομικής δυσχέρειας αλλά και εξαιτίας σοβαρής ασθένειας των κοριτσιών, στο σχολείο, όπου για το λόγο αυτό είχαν διακόψει για έναν χρόνο τις σπουδές τους.

1786: Ο πατέρας Όστεν αποσύρει τα κορίτσια του, Κασσάνδρα και Τζέιν, από το σχολείο, θεωρώντας, εσφαλμένα, ότι δεν έχουν ιδιαίτερη πρόοδο. Η εκπαίδευση της Τζέιν αφορούσε κάποιες κοινωνικές δεξιότητες, ανάγνωση, γραφή, λίγα γαλλικά και πιάνο, ενώ έλαβε μέρος σε θεατρικές παραστάσεις. Γνώσεις που ήταν διαθέσιμες στο σπίτι της, ούτως ή άλλως.

Ο πατέρας και τα αδέρφια τους ανέλαβαν τη μόρφωσή των κοριτσιών της οικογένειας εμπλουτίζοντας τις γνώσεις εντός της οικίας, όπου το οικογενειακό περιβάλλον ήταν εύφορο έδαφος για την πνευματική και καλλιτεχνική καλλιέργειά τους. Συλλέγοντας στοιχεία για την οικογένεια Όστεν, παντού αναφέρεται η μεγάλη βιβλιοθήκη του πατέρα της Τζέιν όπου το κορίτσι «χανόταν», διαβάζοντας, μέσα σε αυτή. Μεγάλωσε σε ένα πραγματικά υγιές περιβάλλον μάθησης και αυτό είναι που πυροδότησε την ιδιοφυία της.

1787-1793: Το συγγραφικό ταλέντο της Τζέιν Όστεν εκδηλώνεται από νωρίς. Η έμπνευση έρχεται αρχικά μέσα από το ίδιο της σπίτι, με το να ακούει, να βλέπει, να απομονώνει στοιχεία από τις ιστορίες και τις κουβέντες των αδερφών της, των συγγενών. Μεγαλώνοντας, πειραματίζεται σε διαφορετικά είδη όπως η ποίηση αλλά και τα θεατρικά έργα.

1796: Έτος που δηλώνεται ως περίοδος λήξης της εκπαίδευσης που είχε η Τζέιν και η αδερφή της Κασσάνδρα σε οικοτροφείο.

1795-1796: Η Τζέιν, όπως όλα συνάδουν, ερωτεύεται τον Τομ Λιφρόι, ανιψιό ενός γείτονα, όμως ο έρωτας αυτός, αν και αμοιβαίος, δεν ευδοκιμεί. Οι γονείς του τον απομακρύνουν από κοντά της, καθώς δε θεωρούν πρακτικό αυτόν τον γάμο από οικονομικής άποψης. Οι δύο τους δεν θα ειδωθούν ποτέ ξανά.

1797: Ο πατέρας Όστεν επιχειρεί να εκδώσει ένα από τα έργα της Τζέιν, όμως ο εκδότης Τόμας Κάντελ απορρίπτει τα γραπτά της, χωρίς καν να μπει στον κόπο να ανοίξει το χειρόγραφό της!

1797-1799: Η οικογένεια επισκέπτεται συχνά το Μπαθ, γνωστό για τα αρχαία λουτρά του, και διαμένουν στο σπίτι του αδερφού της, Τζέιμς. Αυτό είναι το διάστημα όπου η Τζέιν επιμελείται ξανά κάποια από τα γραπτά της ενώ η συγγραφική της δράση έχει ατονήσει.

1800-1801: Μετακομίζουν από το Στίβεντον στο Μπαθ, δυτικά, με αφορμή τη συνταξιοδότηση του πατέρα της. Από τα στοιχεία διακρίνουμε μια δυσαρέσκεια από την πλευρά της Τζέιν για τη μετακόμιση αυτή.

Όμως, στις μέρες μας, το Μπαθ δεν χάνει ευκαιρία να τιμά τη σπουδαία αυτή συγγραφέα με εκδηλώσεις που οργανώνει το Τζέιν Όστεν Σέντερ.

1802: Της γίνεται πρόταση γάμου από τον παιδικό φίλο Χάρις Μπιγκ Γουίδερ, την οποία αρχικά αποδέχεται για πρακτικούς λόγους, την επόμενη, όμως, μέρα απορρίπτει. Θέλει να είναι ειλικρινής τόσο με τον εαυτό της και με τους άλλους.

1803: Το έργο της Σούζαν, διατίθεται από τον αδελφό της Χένρι στον εκδότη Μπέντζαμιν Κρόσμπι, στο Λονδίνο, ο οποίος αγοράζει τα πνευματικά δικαιώματα για 10 λίρες. Αν και ο εκδότης δεσμεύτηκε, το έργο της Τζέιν δεν εκδόθηκε.

Το 1805 πεθαίνει, ο πατέρα της, Τζορτζ Όστεν. Τα οικονομικά της οικογένειας είναι πενιχρά. Τα αδέρφια βοηθούν τις τρεις γυναίκες, μητέρα και κόρες.

1805-1808: Μετά τον θάνατο του πατέρα της Τζέιν, οι τρεις γυναίκες μετακομίζουν συχνά, προσπαθώντας να συντηρηθούν, όμως με μεγάλη δυσκολία.

1808-1809: Ο αδερφός της, Φρανκ, προσφέρει μία αγροικία κι έτσι το βιοτικό επίπεδο των τριών γυναικών βελτιώνεται σιγά σιγά και η Τζέιν αφιερώνεται και πάλι στο γράψιμο.

1810: Ο εκδοτικός οίκος του Τόμας Ίγκερτον δέχεται να εκδώσει το έργο Λογική και ευαισθησία, το οποίο εκδίδεται το 1811. Η διορατικότητα του εκδότη για το έργο της Τζέιν, φαίνεται από την εκδοτική δράση που έπεται.

1812: Τα πνευματικά δικαιώματα του έργου First Impressions (μετονομάστηκε) πωλούνται στον ίδιο εκδότη για 110 λίρες. Η αναγνώριση της Τζέιν και του συγγραφικού της έργου είναι γεγονός.

1813: Έκδοση του έργου Περηφάνια και προκατάληψη, από τον Τόμας Ίγκερτον και επανέκδοσή του την ίδια χρονιά.

1814: Έκδοση του έργου Μάνσφιλντ Παρκ, από τον ίδιο εκδότη που σημειώνει μεγάλη εμπορική επιτυχία, ανεξάρτητα με τις βιβλιοκριτικές της εποχής.

1815: Την προσκαλούν στην κατοικία του πρίγκιπα της Αγγλίας, στο Λονδίνο. Ο πρίγκιπας θέλει στο επόμενο βιβλίο της Τζέιν, να του κάνει αφιέρωση! Αν και η ίδια αποστρέφεται μια τέτοια ιδέα, χωρίς να έχει πολλές επιλογές, συμφωνεί απρόθυμα.

1816: Το έργο της Μάνσφιλντ Παρκ επανεκδίδεται. Πρώτη έκδοση του έργου Έμμα. Τα πρώτα συμπτώματα ασθένειας εκδηλώνονται. Η Τζέιν δεν θορυβείται, συνεχίζει το γράψιμο και την επιμέλεια των γραπτών της.

1817: Γράφει το έργο Δε μπράδερς (αργότερα, εκδίδεται με το όνομα Σάντιτον). Η ασθένεια την καταπονεί. Με μεγάλο κόπο προσπαθεί να γράψει. Η κούραση, η ατονία, η εξάντληση τη γονατίζουν. Όλο και περισσότερο χρόνο περνά στο κρεβάτι. Η αδερφή της, πάντα δίπλα της, συνειδητοποιεί πως η Τζέιν δεν έχει πολλά περιθώρια ανάρρωσης.

18 Ιουλίου 1817, Γουίντσεστερ. Πεθαίνει σε ηλικία μόλις 41 ετών. Τα κληροδοτήματα του πνεύματός της είναι μόλις έξι ολοκληρωμένες νουβέλες που, όμως, έχουν την ξεχωριστή τους θέση στα κλασικά έργα της λογοτεχνίας.

Τον ίδιο χρόνο, τα αδέρφια της Χένρι και η Κασσάνδρα εργάζονται μαζί ώστε να επιτευχθεί η πρώτη έκδοση δύο ακόμα ανέκδοτων έργων της Τζέιν. Είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται το όνομά της πάνω στα βιβλία της και συνδέεται με το έργο της, μιας και κάθε της έκδοση, μέχρι τότε, ήταν ανώνυμη.

1832: Ο εκδότης Ρίτσαρντ Μπέντλι αγοράζει τα πνευματικά δικαιώματα των έργων της και εκδίδει τα άπαντά της το 1833.

1870: Ο Τζέιμς Όστεν εκδίδει το βιβλίο Απομνημονεύματα από τη ζωή της Τζέιν Όστεν και επαναφέρει στο λογοτεχνικό προσκήνιο την Τζέιν Όστεν και τα έργα της.

Λίγα λόγια ακόμα

Μόνο εγκώμια έχει ο κόσμος της λογοτεχνίας για την Τζέιν Όστεν. Κάποιοι έφτασαν να τη συγκρίνουν με τον Σαίξπηρ.

Οι ιστορίες της είναι ρεαλιστικές με έντονα δραματικά αφηγηματικά χαρακτηριστικά. Η σχολαστική παρατηρητικότητα του κοινωνικού περίγυρού της αλλά και της καθημερινότητας, ιδιαίτερα των γυναικών εκείνης της εποχής, η ζωή της μεσαίας τάξης πριν και μετά τη Βιομηχανική επανάσταση, ο ρομαντισμός, το χιούμορ, ο χλευασμός των σνομπ, ήταν μερικά από τα στοιχεία πάνω στα οποία ανάπτυξε τη συγγραφική της δράση.

Ο αντισυμβατικός της χαρακτήρας ήταν, όμως, αυτός που χαρακτήρισε το έργο της και δεν είναι τυχαίο που αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη συγγραφή σε μια εποχή ασύμβατη με τέτοιες αποφάσεις, λόγω των προκαταλήψεων.

Δεν παντρεύτηκε ποτέ, όχι γιατί δεν υπήρξε η πρόταση, αλλά γιατί δεν ήθελε να προδώσει τα αισθήματα και τη στάση ζωής της. Ο αντισυμβατικός της χαρακτήρας, για την εποχή εκείνη, διακρίνεται ξεκάθαρα και στην πλοκή των έργων της. Ακόμα και από τους τίτλους των βιβλίων της, μπορούμε να ψυχογραφήσουμε την προσωπικότητα της Τζέιν Όστεν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον 20^ο αιώνα τα έργα της έγιναν αντικείμενο ακαδημαϊκής μελέτης και φυσικά συνεχίζουν να συναρπάζουν το κοινό των φιλαναγνωστών και όχι μόνο.

Από τη δεκαετία του ’40, πολλές παραγωγές για την τηλεόραση (εκπομπές – παρουσιάσεις, ντοκιμαντέρ, τηλεοπτικές σειρές, ταινίες κ.α.) και τον κινηματογράφο έχουν γίνει τόσο για την ίδια τη συγγραφέα όσο και για τα έργα της, παγκοσμίως.